Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremin yürekleri yakan acısıyla yaşayan, 'mucize hayatlar'la sevinç duysa da, moral bulsa da, her gün enkazdan çıkarılan binlerce canını toprağa veren Türkiye, devletiyle, kurumlarıyla, 85 milyonuyla, uluslararası destekle, asrın felaketiyle topyekün mücadele ediyor. Ekonomi de öyle... Sermaye piyasaları da...

6 Şubat 04.17’de gerçekleşen felaketin sabahı, piyasaların açılmasıyla başlayan volatilite ve olağandışı fiyat hareketlerin kesilmemesi, değer kayıplarının artması üzerine, Borsa İstanbul yönetimi 8 Şubat'ta aldığı bir kararla BİST’in 14 Şubat akşamına kadan kapalı olacağını, aynı gün yapılan işlemlerin iptal edildiğini açıkladı.

“Güçlü ve sürdürülebilir sermaye piyasaları güçlü bir ekonomik yapı ile ilişkilidir”

Felaketin ekonomiye etkisinin şiddetini azaltmak, piyasaları sakinleştirmek, halka açık şirketleri, borsada işlem gören hisseleri ve yatırımcıları korumak adına alınan kritik kararla ilgili çeşitli görüşler dile getirilirken, konuya yönelik bir bakış da Borsa Uzmanları Derneği’nden (BUD) geldi. “Kamuoyuna ve Sermaye Piyasası Paydaşlarına” başlıklı açıklamada, “Güçlü ve sürdürülebilir sermaye piyasaları güçlü bir ekonomik yapı ile ilişkilidir... Teknik olarak zorluklar barındırsa da 6 Şubat (depremi yaşadığımız gün) itibarıyla borsanın kapatılmaması ciddi sorunlara yol açmıştır. Bu nedenle o günden başlayarak gerçekleşen işlemlerin geriye doğru dönük iptali yerinde olabilecektir. BIST bünyesinde bulunan piyasaların kapalılık süreleri en az 5 iş günü daha uzatılmalıdır” denildi.

Borsa Gündem’in tarihi “hisseni geri al” çağrısına destek

Bu arada Borsagundem.com’un “Halka açık şirket patronlarına yönelik tarihi çağrı haberi, "hissene, ülkene sahip çık, şimdi tam geri alma zamanı” manşetine destek veren BUD yönetimi açıklamada, “BIST' deki halka açık olan şirketlerde hisse geri alım programlarının teşvik edilip yasal süreçlerin yumuşatılması” ifadesine de yer verdi.

“BIST bünyesinde bulunan piyasaların kapalılık süreleri en az 5 iş günü daha uzatılmalı”

Borsa Uzmanları Derneği Yönetim Kurulu’nun açıklaması şöyle...

"Olağanüstü bir doğal afet yaşayan ülkemizde 10’dan fazla şehri doğrudan etkileyerek yıkımlara neden olan felaketin, Sermaye Piyasaları açısından da çok önemli olduğunu düşünmekteyiz. Bu zor süreci el birliği ile en kısa sürede atlatmak önem taşımaktadır. Sermaye Piyasalarının sürdürülebilirliği ve kanununda yazdığı üzere, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir işleyişin sağlanması, başta yatırımcılar olmak üzere tüm paydaşların haklarının korunmasını teminen aşağıdaki önerilerimizin dikkate alınmasını kamuoyu nezdinde belirtmek istemekteyiz.

• Yaşadığımız felaket çok önemli insani kayıplar ve sonuçlar yaratmıştır. Bu sürecin ekonomiye etkisi kaçınılmaz bir şekilde olacaktır. Bu bağlamda enflasyonla mücadele ve uygulanacak ekonomi politikaları son derece önem taşıyacaktır. Şartların getirdiği olumsuzluklarla mücadele etmek ve ekonomik dengeyi sağlamak amacıyla iktisadi politikalarda lüzumlu değişikliklerin yapılması hem toplumun büyük kesimi hem de sermaye piyasaları açısından önem taşımaktadır.

• Güçlü ve sürdürülebilir sermaye piyasaları güçlü bir ekonomik yapı ile ilişkilidir.

• Çok hızlı bir şekilde acil finansal eylem planı ve komitesi oluşturulup (piyasadaki tüm paydaşları temsil yeteneği olan) bu yapının alacağı olağanüstü durumlardaki kararların hemen hayata geçirilmesi gerekmektedir.

• Teknik olarak zorluklar barındırsa da 6 Şubat (Depremi Yaşadığımız Gün) itibarıyla borsanın kapatılmaması ciddi sorunlara yol açmıştır. Bu nedenle o günden başlayarak gerçekleşen işlemlerin geriye doğru dönük iptali yerinde olabilecektir.

• BIST bünyesinde bulunan piyasaların kapalılık süreleri en az 5 iş günü daha uzatılmalıdır. Söz konusu sürede ‘likidite ihtiyacı’ yaşayan kişi ve kurumlar için hisse ve teminat garantisi ile Takasbank üzerinden kaynak sağlanmalıdır.

• Varlık Fonu içinde oluşturulacak portföy yönetimi yapısı ile piyasa yapıcısı olarak kendi ortaklığı olduğu şirket hisselerinde geri alımlar ve dengeleyici işlemler yapmasının sağlanması,

• BIST' deki halka açık olan şirketlerde hisse geri alım programlarının teşvik edilip yasal süreçlerin yumuşatılması ve geri alım yapan kurumların belli bir süre beklemeden varlık satış işlemlerini de yapıp vergisel kolaylık sağlanması- BIST 100 şirketlerinde bu süreçleri de yönetebilecek belli tecrübeye sahip lisanslı personelin zorunlu olarak istihdamının sağlanması,

• Kredili işlem durumunda olan hesaplarda temerrüt faizi ya deprem sürecinden borsanın açılacağı zamana kadar kaldırılsın ya da çok daha düşük bir oran uygulansın (%280 civarında temerrüt alan kurumlar olduğu piyasada bilinmektedir).

• SPK’ın kredilendirme ve faiz uygulamaları üzerinde denetimlerini sıkılaştırması da yerinde olacaktır. Kredilendirmeler banka mevduat faizi ortalamasının maksimum yüzde 30 üzerine konarak uygulanması daha yerinde olabilecektir.

• Bu şekilde olağanüstü durumlarda BİST Sermaye Piyasası araçlarında düşüşlerde günlük marjlar %5 indirilmesi, devre kesici %3’lük düşüşlerde devreye girmesi iki defa devre kesici durumunda olan hisse günlük olarak işleme kapatılması yerinde olabilecektir.

• SPK - BIST - MKK - TAKASBANK gibi kurumlarda en az 20 yıl piyasa tecrübesine sahip, lisansları ve eğitimi uygun, piyasaca bilinen saygın isimlerin Yönetim Kurulu veya Üst Düzey İstişare kuruluna ivedilikle alınıp ilan edilmesi,

• Emeklilik fonlarında hisse limiti %10 dan daha fazla bir düzeye çıkarılması,

• Açığa satışlarda piyasa şartları düzelinceye kadar yukarı adım kuralının devam etmesi,

• Algoritmik makinelerin işlem durumlarının çok sıkı takip edilmesi,

• Virmanlı satış, ödünç işlemleri geçici olarak durdurulmasının sağlanması,

• Borsanın açılışından önce yetkili kurum yöneticilerinin kamuoyuna bilgi verip, yatırımcıyı sakinleştirecek bir basın toplantısı da yapması yerinde olabilecektir,

• Deprem bölgesinde bulunan yatırımcıların tamamının vefat etmişlerse varislerinin zarar gören hesapları Yatırımcı Tazmin Merkezince karşılanmasının sağlanması,

• 1994-1997 yıllarında Borsa Başkanlığı yapan Tuncay Artun döneminde Borsa da geri alım yapılarak piyasanın düşüşü önlenmiş daha sonra bu hisseler satılarak ortaya çıkan kazançlar eğitime katkı olarak kullanılmıştı,

Yukarıda sıralanan tüm öneriler büyük önem arz etmektedir.

Bu bahsinden söz ettiğimiz durumlar Borsa da kriz dönemlerinde uygulanması gereken durumlar olarak düşünülmekte olup bazıları hariç ‘geçici’ olmalı ve piyasanın serbest işleyişine normal zamanlarda zarar verilmemelidir.

Borsa Uzmanları Derneği (BUD) olarak SPK’nın 1981 yılında kurulduğu günden itibaren Kurumsal hafızaya sahip bir paydaş olarak mesleki sorumluluğumuza giren her platformda yer almaktayız. Finansal piyasaların en önemli bacaklarından birisi olan sermaye piyasalarında uzmanların, çalışanların ve yatırımcıların sivil toplum kurumu olarak diğer kurum ve kuruluşlarla iş birliğimizi sürdürmekteyiz. Gerek içinden geçtiğimiz felaket gerekse finansal piyasaların hassasiyeti göz önüne alındığında tüm paydaşları öncelikle depremin yaralarını sarmaya ve itidali olmaya davet ediyoruz. Saygılarımızla.”